"Mówi się często, że Polaków się wykorzystuje za granicą, ale proszę mi uwierzyć, że Polak też potrafi wykorzystać cudzoziemca i być w stosunku do niego naprawdę okrutny". O tym, jak wygląda handel ludźmi w Polsce, jak nie dać się oszukać oraz dlaczego jako społeczeństwo zgadzamy się na cierpienie ofiar, rozmawiamy z Joanną Garnier – wiceprezeską Fundacji przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu La Strada, która od ponad 26 lat pomaga ofiarom handlu uczyć się żyć na nowo. Na świecie żyje 40 mln niewolników, w tym co najmniej kilkanaście tysięcy w Polsce – wynika z danych Globalnego Indeksu Niewolnictwa. Są to jednak wyłącznie szacunki, prawdziwe wartości mogą być dużo wyższe "To, czego doświadczyła w domu, było dla niej większą traumą niż sprzedanie do domu publicznego w Niemczech. Dlatego uciekła i wolała spać w śmietnikach. Miała tylko 15 lat" - mówi Joanna Garnier o jednej z ofiar Handel ludźmi w Polsce to nie tylko zmuszanie do prostytucji. "To również historie Filipińczyków, którym zabiera się paszporty, i Ukrainek, którym się nie płaci" "Ofiary handlu ludźmi możemy spotkać w restauracjach, na budowie, targu, fabryce – są wśród nas. Mirosław K. umieszczał migrantów w drogich restauracjach. Restauratorzy się rozliczali z nim, ale on ludziom już nie płacił. Zmuszał ich, aby na kolanach błagali o jakiekolwiek pieniądze. Ci restauratorzy nie wiedzieli, co się dzieje? Czy może nie chcieli wiedzieć?" - zastanawia się Garnier Więcej wywiadów znajdziesz na stronie głównej Laura Maksimowicz: Ile wart jest człowiek w XXI w.? Jaką cenę ma ludzkie życie? Joanna Garnier: Człowiek nigdy w historii nie był tak tani jak w XXI w. W starożytności czy w czasach niewolnictwa w Ameryce utrzymanie niewolnika wiązało się z konkretnym kosztem, a obecnie ta cena dramatycznie spadła. Można nawet powiedzieć, że wszystkich stać na wynajęcie niewolnika, bo też kwoty płacone ludziom za ich pracę są stawkami minimalnymi albo zerowymi. Świat jest spragniony tanich towarów i usług, więc skądś je trzeba brać. Handel ludźmi kojarzy się nam z historią, koloniami, ale raczej nie ze współczesną Europą, z Polską. Jak wygląda dziś niewolnictwo? Dzisiaj niepotrzebne są łańcuchy czy kajdany, bo ofiary handlu ludźmi są osobami tak zmanipulowanymi, że nie decydują się na ucieczkę, boją się odejść. Niewolnictwo XXI w. odbywa się w białych rękawiczkach. W większości sytuacji go po prostu nie widzimy. Niektórzy są zamknięci w pomieszczeniach, w których pracują. Jednak to nie musi zawsze tak wyglądać, że praca przymusowa przypomina więzienie. Oprawca zatrzymuje swoją ofiarę przy sobie, ponieważ przekonał ją, że nie może odejść. Osoba taka jest tak sterroryzowana i zmanipulowana, że uważa, że jej pracodawca jest absolutnie wszechmocny – może wszystko, nawet pozbawić ją życia. Ludzie, którzy wykorzystują pracę niewolniczą są często szanowanymi obywatelami, którzy np. udzielają się w społecznościach lokalnych, wspierają oddolnie inicjatywy, a przy okazji mają gdzieś swoje pola czy fabryki, w których zatrudniają cudzoziemców lub Polaków i płacą im głodowe stawki lub w ogóle nie płacą. Współczesny handel ludźmi najczęściej kojarzy nam się z seksbiznesem, zmuszaniem do pracy seksualnej. Jak duży jest to proceder? Trudno powiedzieć. Ostatni dostępny raport Eurostatu pochodzi z 2015 r. i według niego ponad 60 proc. handlu ludźmi stanowi handel kobietami do seksbiznesu. My jako Fundacja La Strada w swojej pracy mamy mniej przypadków seksbiznesu niż pracy przymusowej. Natomiast to cały czas się zdarza i nie ma co ukrywać, że ta forma handlu ludźmi budzi największe kontrowersje i ekscytację w społeczeństwie. Mówiąc cynicznie: seks i przemoc zawsze się najlepiej sprzedają. To się wydaje ludziom interesujące. Bardziej martwimy się o kobiety wykorzystywane w domach publicznych, a już nie troszczmy się o pracownika pochodzącego z Azji i Ameryki Łacińskiej, który pracuje kilkanaście godzin na plantacji i dostaje posiłek raz dziennie, a jego pensja pomniejszana jest o dziwne opłaty, które wymyśla sobie pracodawca. Do La Strady trafia wiele poszkodowanych osób. Trudno wartościować czyjeś nieszczęście, ale na potrzeby tej rozmowy zadam pytanie, czy jest historia, która wstrząsnęła panią najbardziej? Kiedyś trafiła do nas 20-letnia dziewczyna, która uciekła z domu, mając 15. Trochę się włóczyła po swoim rodzinnym mieście, spotkała po drodze „dobrego wujka”. Wiadomo, „wujek” ją wziął do domu, oczywiście wykorzystywał seksualnie, bo taka pomoc często nie odbywa się za darmo. Dziewczyna w końcu mu się znudziła, więc zadzwonił do znajomego, który powiedział, że się nią zajmie. Zawiózł ją do domu publicznego w Niemczech przy granicy. Ona tam mniej lub bardziej pokornie pracowała, ale była też na tyle świadoma, że w którymś momencie stwierdziła, że nie chce tak dalej żyć. Uciekła i trafiła do organizacji niemieckiej, która pomogła się jej pozbierać. Dostała odszkodowanie w Niemczech za wyzysk, co tam nie zdarza się często, a w Polsce graniczy z cudem. Potem wróciła do Polski i trafiła do nas. Do dzisiaj pamiętam dwie rzeczy. Przede wszystkim ona nam nigdy nie powiedziała, dlaczego uciekła z domu. Nie mam pojęcia, co tam się wydarzyło, ale podejrzewam, że to, co tam się działo, było straszniejsze niż to, co się wydarzyło później, bo każda próba poruszenia tego tematu kończyła się zaciśnięciem szczęk. Czasami myślałam, że doświadczenie zmuszania do prostytucji chyba nie było dla niej tak straszne jak to, co się wydarzyło w rodzinnym domu, co zmusiło ją do ucieczki i spania po śmietnikach. Czasami nadal o niej myślę, zastanawiam się, jak ułożyła sobie życie, bo trauma cały czas musi w niej siedzieć. Wspomniała pani, że handel ludźmi nie dotyczy tylko kobiet, które są sprzedawane na Zachód. Z jakimi jego formami mamy jeszcze do czynienia? Mamy do czynienia z przede wszystkim różnego rodzaju pracą przymusową w wielu sektorach gospodarki. Ludzie są wykorzystywani wszędzie. Podczas pandemii wiele osób straciło pracę, ale też mnóstwo osób zdecydowało się zostać w pracy, w której warunki nie były do końca dobre. Spotykałyśmy się w fundacji z ludźmi, którzy godzili się na zawyżanie norm, zmniejszanie pensji, prace w nadgodzinach bez zapłaty, bo bali się, że w ogóle stracą pracę. Niektórzy zgadzają się na wyzysk, bo nie widzą innego wyjścia, bo lepiej zarobić cokolwiek, niż nie zarobić nic. Dalszą część tekstu znajdziesz pod wideo: Jak wygląda więc handel ludźmi w Polsce? Handel ludźmi w Polsce na pewno dotyka przede wszystkim obcokrajowców. Wynika to z tego, że imigrant, który przyjeżdża, nie zna warunków panujących w Polsce, zazwyczaj też nie zna języka. Przybywa uzbrojony w wiedzę, którą dostał od pośrednika w swoim kraju, a ona jest często tym, co wyjeżdżający chce usłyszeć. A on chce usłyszeć, że praca będzie lekka, łatwa i przyjemna. Że zarobi dużo pieniędzy, np. 2 tys. czegoś tam. I taki człowiek myśli sobie, że skoro jedzie do Europy, a w Europie jest euro, więc na pewno zarobi 2-3 tys. euro. A na miejscu się okazuje, że jest to 2 tys. zł i do tego brutto. Może się okazać, że to, co powiedział werbownik, bardzo różni się od tego, co pracownik zastał na miejscu. Nagminne jest, że warunki pracy są zupełnie inne od tych, które obiecywano. Ludziom się obiecuje pokoje dwuosobowe, a tymczasem zmuszeni są mieszkać w hali fabrycznej, w której pracują. Pośrednicy obiecują bezpłatne zakwaterowanie, a po przyjeździe odciągane są z pensji koszty noclegu. Te mechanizmy znamy od lat. W podobnej sytuacji są Polacy wyjeżdżający do Niemiec, Holandii czy Wielkiej Brytanii. Obcokrajowiec, zwłaszcza słabo zorientowany, niewykształcony jest modelową ofiarą. Często jedynym wyjściem jest ucieczka. Co z Polakami? Często padają ofiarą handlu ludźmi w ojczyźnie? Wśród naszych rodaków wykorzystywane są najczęściej osoby nieporadne życiowo. Osoby w kryzysie bezdomności trafiają np. do gospodarstw rolnych, niewielkich fabryk, gdzie pracują za wikt i opierunek. Śpią w stodołach. Ludziom wydaje się niestety, że osoba bezdomna nie zasługuje na żaden szacunek, można ją potraktować podle i wykorzystywać w pracy, obrażać, a w ramach zapłaty wręczać piwo, a potem wyrzucić. Szczególnie podatne na wykorzystanie są osoby zdesperowane, w trudnej sytuacji życiowej, w kryzysie bezdomności, słabo wykształcone, takie, które wyszły z więzienia i nie mają dokąd wrócić. Podatne na handel ludźmi są też osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Kobiety upośledzone w stopniu lekkim czy umiarkowanym rekrutuje się do domów publicznych, ponieważ często nie zdają sobie sprawy z tego, co się z nimi dzieje. A następnie wykorzystuje się je bez litości. Z jakich zakątków świata pochodzą obcokrajowcy wykorzystywani w Polsce? Najczęściej są to obywatele Ukrainy, Białorusi, Mołdawii. Mieszkańcy byłego Związku Radzieckiego, osoby z Gruzji, Kazachstanu, Bułgarii. Przy czym od lat kobiety z Bułgarii trafiają w Polsce do seksbiznesu. Ponieważ przed pandemią polska gospodarka przeżywała rozkwit, pracodawcy poszukiwali rąk do pracy także poza Europą. Stąd wiele osób było ściąganych do nas do pracy w przetwórstwie z Filipin, Nepalu, Indii czy Wietnamu. Przyjeżdżają również osoby z Afryki, a ostatnio także z Ameryki Łacińskiej. Mamy takie poczucie, że z jednej strony polscy pracodawcy są naprawdę w trudnej sytuacji, bo ludzie odeszli, część zdecydowała się zmienić pracę lub wyjechała, więc poszukują nowych pracowników. Z drugiej strony te „ręce do pracy” chcą mieć jak najtaniej – zamiast godziwie zapłacić ludziom, zatrudniają ich po kosztach. Wychodząc z założenia, że przeciętny Filipińczyk ma tak daleko do domu, że nie ucieknie, nie będzie miał dokąd pójść. Wciąż zdarzają się przypadki pracodawców, którzy wolą zapłacić karę za nielegalne „zatrudnienie”, niż płacić ludziom. Do tego dochodzą nieuczciwi pośrednicy, którzy tworzą fikcyjny dług za „załatwienie pracy”. Jaka jest skala problemu handlu ludźmi w Polsce? Kilkanaście tysięcy osób rocznie może być wykorzystywanych w Polsce do pracy niewolniczej. Są to jednak wyłącznie szacunki. Ofiar handlu ludźmi nie widzimy, one się nam nie ujawniają. Albo nie chcemy ich zobaczyć. Nie mamy w sobie wystarczającej empatii, aby się zainteresować. Kilka lat temu trafiła do nas grupa kobiet z Afryki, które dowiedziały się o Fundacji La Strada od zupełnie przypadkowej osoby. Jedna z tych pań przyszła pewnego dnia do kościoła i płakała. Zupełnie obca kobieta się nią zainteresowała i zapytała, dlaczego płacze, co się jej stało? Dziewczyna opowiedziała jej, że pracują w bardzo ciężkich warunkach, kilkanaście godzin na dobę. Pracodawcy byli w stosunku do nich wyjątkowo okrutni, musiały wykonywać pracę siłową przeznaczoną dla mężczyzn, przenosić ogromne ciężary. W pracy doświadczyły też przeogromnego rasizmu. Nieznajoma kobieta z kościoła pomogła jej zadzwonić do fundacji, a one następnego dnia już do nas przyjechały. Część z nich była dobrze wykształcona, mówiły po angielsku, a były traktowane w Polsce, jakby nie zasługiwały na nic. Mówi się często, że Polaków się wykorzystuje za granicą, ale proszę mi uwierzyć, że Polak też potrafi wykorzystać cudzoziemca i być w stosunku do niego naprawdę okrutny. Wychodzi na to, że ofiary handlu ludźmi możemy spotkać w restauracjach, na budowie, targu, fabryce – są wśród nas. Jak najbardziej. Przypomnę słynną sprawę Mirosława K., którego skazano za handel ludźmi. Sprowadzał z Ukrainy ludzi do Warszawy i umieszczał ich jako pracowników w drogich restauracjach na kuchni. Ludzie pracowali na pierwszej zmianie w jednym miejscu 8 godz., po czym Mirosław przewoził ich na drugą zmianę do kolejnej restauracji na następne 8 godz. Niekiedy pracowali tak przez cały tydzień. Nie mieli czasu się wyspać, nie mieli też badań sanepidowskich. Owszem, restauratorzy się rozliczali z panem Mirosławem, ale on ludziom już nie płacił. Zmuszał ich, aby na kolanach błagali o jakiekolwiek pieniądze. W środku nocy urządzał wielogodzinne przesłuchania. My też się czasami zastanawiamy, czy naprawdę ci restauratorzy nie wiedzieli, co się dzieje? Czy może nie chcieli wiedzieć? Osoby zajmujące się handlem ludźmi najczęściej kojarzą się nam z gangsterami rodem z filmów. To może nas zmylić, bowiem często handlarze są dobrze wykształconymi i elegancko ubranymi biznesmenami, których nikt nie podejrzewa. Może tak być. Z jednej strony widzimy przedsiębiorcę, kogoś, kto ciężko pracuje na nasze PKB, a z drugiej strony nie widzimy w nim osoby, która nielegalnie zatrudnia ludzi i ich wykorzystuje. Oferuje pracę bez ubezpieczenia, za głodowe stawki. To nie jest tak, że handel ludźmi odbywa się w miejscach podejrzanych, podrzędnych. Handel ludźmi może odbywać się w zupełnie normalnych zakładach pracy. Jak ludzie reagują, gdy dowiadują się, że ktoś był współczesnym niewolnikiem? O ofierze handlu ludźmi myśli się jak o takim głupku, który dał się wykorzystać. Nie jest ona kimś, kto w społecznym odczuciu zasługuje na szacunek i współczucie. Wstyd i poczucie winy towarzyszy szczególnie kobietom – zwłaszcza gdy były uwikłane w seksbiznes. Mamy ogromną łatwość oceniania czyichś zachowań i wyborów, a ludzie mają przecież marzenia! Chcą zmienić swoje życie, a ofiara handlu ludźmi to osoba, która z tych swoich chmur została ściągnięta na ziemię w sposób bardzo brutalny. Otoczenie potrafi jeszcze jej dokopać. Jako społeczeństwo pozwalamy na handel ludźmi, bo wszyscy czerpiemy z niego korzyści? Postępująca globalizacja, galopujący kapitalizm i zacieranie granic – to wszystko sprawiło, że handel ludźmi stał się szybszy i łatwiejszy. W związku z rozwojem gospodarczym i pogłębiającym się rozwarstwieniem społecznym popyt na tzw. tanią siłę roboczą stale wzrasta. Z tej sytuacji czerpiemy korzyści wszyscy – społeczeństwo, jak i państwo. Wszyscy chcemy mieć tanie towary i usługi. Zdarza się, że śliczne dziecięce ubranka drogich marek, szyją dzieci z krajów rozwijających się, które nie otrzymują wynagrodzenia za swoją pracę. Jako społeczeństwo się na to zgadzamy. Zdaje się więc, że nie robimy zbyt wiele, aby z tym haniebnym procederem walczyć, choć na ustach wielu znajdują się hasła o ochronie praw człowieka. Światowy Dzień przeciwko Handlowi Ludźmi 30 lipca obchodzimy Światowy Dzień przeciwko Handlowi Ludźmi. Przypominamy więc, na co należy uważać, gdy wybieramy się do pracy za granicę. Szukaj legalnych ofert pracy. Korzystaj z usług pośredników, którzy są zarejestrowani i mają certyfikat od marszałka województwa oraz pozwolenie na pośrednictwo pracy. Takich pośredników znajdziesz na stronie Krajowej Agencji Rejestru Zatrudnienia. Pamiętaj, że w UE pośrednictwo pracy jest usługą bezpłatną! Nie daj się namówić na dodatkowe opłaty i pożyczki. Sprawdź dokładnie ofertę pracy, która ciebie interesuje. Pozyskaj jak najwięcej informacji o swoim pracodawcy, dowiedz się, czy jego firma w ogóle istnieje. Pomóc mogą ci w tym odpowiednie organizacje lub policja. Im więcej wiesz, tym jesteś bezpieczniejszy. Nie bój się zadawać pytań o wysokość zarobków, zakres obowiązków, wymagane dokumenty. Zapytaj się, czy pracodawca zapewnia zakwaterowanie, o dojazd do pracy, miejsce pracy, ubezpieczenie. Czytaj dokładnie, co podpisujesz. Uważaj na wygórowane kary umowne. Obowiązkowo podpisz umowę przedwstępną i o pośrednictwo pracy. Nie decyduj się na pracę powyżej twoich kwalifikacji, której nie będziesz w stanie wykonać. Nie ufaj nieznajomym poznanym na Facebooku, Instagramie czy Tinderze, którzy nagle oferują ci pracę marzeń, w której będziesz zarabiał miliony. Takie rzeczy się nie zdarzają. Zapisz numery telefonów do polskiego konsulatu, organizacji pozarządowych i odpowiednich służb, które będą w sytuacji zagrożenia mogły ci pomóc. Zrób kserokopie dokumentów, które ze sobą zabierasz, np. paszportu, dowodu osobistego czy umowy o pracę. Ustal z bliskimi nietypowe hasło ratunkowe, które użyjesz, gdy będziesz w niebezpiecznej sytuacji. Pamiętaj, znacie je tylko wy. Zostaw im adres, pod którym będziesz przebywać za granicą oraz dane pracodawcy. Zainstaluj na telefon aplikację SAFE Travel & Work Abroad – znajdziesz w niej wskazówki dotyczące bezpiecznego podróżowania, a także przydatne kontakty do wykorzystania w niebezpiecznych sytuacjach. Potrzebujesz pomocy lub znasz kogoś, kto może stać się ofiarą? Zadzwoń na telefon zaufania dla ofiar i świadków handlu ludźmi: +48 22 628 99 99 Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla ofiar handlu ludźmi: +48 22 628 01 20 Więcej na ten temat dowiesz się na stronie kampanii "Galeria Anty Modern Slavery"

Starzenie się jest naturalnym procesem, który wpływa na nasze życie. Wraz z wiekiem pojawiają się nowe obawy i wyzwania, a jednym z nich jest to, gdzie starzy ludzie powinni trzymać swoje pieniądze. Zazwyczaj starzy ludzie mają więcej oszczędności niż młodsi ludzie, dlatego ważne jest, aby znaleźć bezpieczne miejsce do ich przechowywania. Istnieje kilka opcji do wyboru, w tym

Dobrobyt widoczny jest nie tylko w danych o dochodach rodzin oraz wskaźnikach PKB. Potwierdza się też w statystykach policyjnych dotyczących samobójstw. Liczba osób, które odbierają sobie życie z powodów ekonomicznych, spada. W 2018 r. było ich 241. Dla porównania w 2009 r. w apogeum kryzysu gospodarczego z powodu finansów samobójczą śmierć wybrały 504 osoby. Eksperci tłumaczą to polepszeniem się standardu życia w Polsce. Dochody rodzin z roku na rok sukcesywnie rosną. Przeciętne wynagrodzenie w I kw. 2019 r. wyniosło 4950,94 zł brutto. Tym samym rok do roku zwiększyło się o 7,1 proc. Dodatkowo portfele gospodarstw domowych od 2016 r. są wspierane przez rządowy program 500 plus. Do tego bezrobocie w Polsce jest najniższe od września 1990 r. Wówczas wynosiło 5 proc. Dziś 5,4 proc. Halszka Witkowska z Towarzystwa Suicydologicznego podkreśla, że w Polsce nadal pokutuje stereotyp mężczyzny, który powinien być zaradny, a już na pewno nie rozmawia o problemach. – W efekcie właśnie statystyczny samobójca to 40-latek, często z terenów wiejskich, z problemem alkoholowym. W takim przypadku dochodzące problemy finansowe mogą być przyczyną śmierci. Bo oczekiwanie jest takie, że ma sobie radzić, a nie użalać się nad sobą – tłumaczy Witkowska. Dlatego jej zdaniem poprawa sytuacji finansowej również na tych terenach, choćby poprzez różne dodatki, w tym 500 plus, mogła się przełożyć na lepszą sytuację psychologiczną. Jak wynika z analiz, najwięcej osób popełniających samobójstwa pochodzi z małych miejscowości, gdzie najtrudniej o pracę. Słynna była sprawa rolników z województwa łódzkiego, którzy wpadli w ogromną spiralę zadłużenia i popełniali samobójstwa. Witkowska dodaje, że jest także drugi typ osób, które odbierają sobie życie z powodów ekonomicznych – to ludzie, którzy osiągnęli sukces. I nagle, po jakimś krachu, stracili wszystko, zostając z ogromnymi zobowiązaniami. O tym, że sytuacja gospodarcza ma bezpośrednie przełożenie na samobójstwa, wynika również z amerykańskich badań, które robiono po Wielkim Kryzysie. Wówczas głośno było o pracownikach, którzy wyskakiwali z okna po otrzymaniu od pracodawcy wypowiedzenia. Badania amerykańskiego Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom opublikowane w czasopiśmie „American Journal of Public Health” potwierdzają, że odsetek samobójstw rośnie wraz z kryzysem i spada z ożywieniem na rynku. W szczycie dekoniunktury dekadę temu kilkudziesięciu pracowników France Telecom w ciągu kilkunastu miesięcy odebrało sobie życie. Jak tłumaczył w jednej z rozmów psycholog biznesu Jacek Santorski, problem stanowi to, że kilka głośnych przykładów mogło mieć przełożenie na innych: często spirala negatywnych emocji udziela się społeczeństwu, osoby mające kłopoty finansowe błędnie uważają, że jedynym wyjściem jest odebranie sobie życia. Polskie statystyki potwierdzają ten trend. W 2009 r., kiedy dotarł do nas kryzys ekonomiczny, dochodziło do masowych zwolnień, głośno było o historiach, w których samobójcy w jednoznaczny sposób przyznawali, że powodem targnięcia się na życie jest brak pieniędzy. Policjanci wyjaśniali, że byli to mężczyźni, bo to ich najczęściej dotyczy sytuacja. W listach pisali, że niemożność spłaty kredytu czy utrata pracy były powodem odebrania sobie życia. A liczby nie pozostawiały wątpliwości: w ciągu czterech lat między 2007 (kiedy była bardzo dobra sytuacja ekonomiczna Polsce) a 2011 r. liczba samobójstw z powodów finansowych wzrosła w Polsce o 40 proc. W 2011 r. 450 osób odebrało sobie życie z takich przyczyn, podczas gdy w 2007 r. było ich 270. Ostatnie lata przynoszą odwrócenie trendu. W 2018 r. liczba prób samobójczych z powodów finansowych była rekordowo niska. W ubiegłym roku na 11 167 zamachów na własne życie 383 miało miejsce z powodu złych warunków ekonomicznych, a 93 z powodu straty pracy. Dla porównania w 2017 r. przy podobnej liczbie prób samobójczych – 11 139 – bieda w domu zmusiła do odebrania sobie życia 439 osób, a utrata źródła utrzymania – 124 – wynika z danych policji. Jak zauważają eksperci, ubiegły rok jest pierwszym od dwóch lat, w którym pieniądze nie stanowią problemu. Co ciekawe, zadłużenie Polaków rośnie. Jak wynika z danych Grupy KRUK, na koniec I kw. 2019 r. 4,9 mln osób zalegało z płatnościami na kwotę ponad 36 mld zł. To o 7 mld zł większa kwota niż przed rokiem. Zdaniem ekspertów działa jednak optymizm. Polacy nie boją się już tak bardzo, że nie poradzą sobie ze spłatą, bo nawet jak stracą pracę u jednego pracodawcy, to szybko znajdą ją u innego. Powodem samobójstw są dziś głównie choroby psychiczne. Nie dość bowiem, że są przyczyną coraz większej liczby zamachów samobójczych, to w tej grupie rośnie liczba tych, które kończą się zgonem. Zatem tu nie ma mowy o chęci zwrócenia na siebie uwagi, jak ma to miejsce u osób, które chcą odebrać sobie życie, bo zabrakło im pieniędzy. Zdaniem Halszki Witkowskiej pozytywne jest to, że przez ostatnie lata sukcesywnie spada liczba samobójstw w całej populacji. W ciągu pięciu lat odnotowano tysiąc samobójstw mniej. Jej zdaniem to nie tylko poprawa sytuacji ekonomicznej. Ale także tego, że coraz częściej mówi się o problemach psychicznych, a szukanie pomocy przestaje być tabu. – Najważniejsza jest rozmowa. Dzięki temu ludzie szukają innych rozwiązań niż odebranie sobie życia – mówi Witkowska. Jednak dodaje, że choć sytuacja się poprawia, to nie w grupie dzieci – rośnie liczba nastolatków, które podejmują próby samobójcze. Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL Kup licencję

gdzie polacy chowają pieniądze w domu